Wat vindt je paard er zelf van…?

Ben ik veilig? Dat is altijd het eerste wat een paard denkt. Nou ja, voor zover je dat denken kan noemen. Het is het instinct van een vluchtdier. Onze reactie daarop zou moeten zijn: ja, je bent veilig bij mij. Pas dan heb je de basis voor samenwerking. Doe jij dat? En weet je hoe je dat doet?

Het is een hele korte samenvatting van het nieuwste boek van Mark Rashid. Ik zou er niet zo snel uit mezelf naar hebben gegrepen. Alweer zo’n cowboy goeroe die het heeft uitgevonden, was mijn eerste gedachte. En dat werd in de eerste hoofdstukken ook enigszins bevestigd, want dat gaat op zijn Amerikaans nogal erg in op hoe hij per ongeluk zo goed is geworden en daar veel geld mee heeft verdiend. Ik moet toegeven dat het wel even schrijnt om zo’n succesverhaal te lezen als je zelf een sappelende schrijver bent in een taal die een kleiner afzetgebied heeft en geen publisher kunt vinden die een vertaling van jouw werk aandurft. Je moet tevens een beetje door die Westernstijl heen, die velen van ons hier vreemd is. Daarna komen de pareltjes.

Gedrag wat iets oplevert, wordt herhaald

Op een zeer leesbare verhalende wijze beschrijft deze Mark levenslessen, waar je echt je voordeel mee kunt doen. Ik kon zo al honderd mensen verzinnen voor wie het heel nuttig zou zijn om dit boek te lezen. Het staat vol voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Bijvoorbeeld een paard dat als stout en onhandelbaar wordt gezien, maar simpelweg niet begrijpt wat er van hem wordt verwacht. Mark vertelt eerlijk hoe hij door schade en schande wijs is geworden. Dat agressief of in onze ogen ‘vervelend’ gedrag van een paard moet worden gezien als verdedigend gedrag. Een paard heeft helemaal geen weet van iets als ‘geen respect hebben’. Ze vertonen gedrag waar ze voordeel bij hebben. En dat is dan ook nog eens gedrag dat jij ze -meestal onbewust- hebt aangeleerd. Ongewenst gedrag is nooit persoonlijk of opzettelijk vijandig.

Wat vindt je paard ervan?

Mark vertelt dat hij overal mensen tegenkomt waarvan het ego het gezonde verstand overschreeuwt. Die zetten hun paarden harder onder druk dan ze aankunnen, vaak aangedreven door de omgeving. Zijn motto is dat je je bij alles even moet afvragen wat je paard er zelf van vindt. En dat paarden een pauze nodig hebben, zodat informatie kan inzinken. Dat botst enigszins met de theorie van gedragswetenschappers, die het hebben over de korte concentratiespan van een paard. Maar hij onderbouwt het vanuit de praktijk en zijn ervaring is aanzienlijk. Hij durft zich kwetsbaar op te stellen en ook terug te komen op eerdere uitspraken die hij heeft gedaan. Voortschrijdend inzicht. Want met paarden ben je nooit uitgeleerd.

Het gaat ook om je binnenkant

Het moment dat hij de vergelijking maakt met de door hem beoefende vechtsport aikido, dreigde hij mij als lezer even kwijt te raken door het zweefgehalte. Ik heb doorgezet en daar geen spijt van. Hoewel ik een zin als “zelfs als we zoeken naar innerlijke verandering in een paard, besteden we weinig aandacht aan wat er in onszelf omgaat” echt vier keer moet lezen, heb ik er daarna wel lang over doorgedacht. “Het maakt niet uit hoe zacht onze handen zijn als onze binnenkant zo hard is als staal.” Ja, daarmee had hij me wel. Bij twijfel moet je dus niet alleen zachter werken, maar ook zachter wórden. Zelf, vanbinnen. Dat geldt dus ook voor stress, drukte en spanning. Zolang je dat van binnen voelt, neem je dat mee op je paard en draag je dat over. Al kan je nog zo goed rijden, het heeft invloed en zorgt ervoor dat je paard zich op dat moment minder veilig voelt bij jou.

Ben ik veilig…?

Volgens Mark Rashid zien paarden alles om zich heen als potentieel gevaar. Als ze niet mogen kijken, kunnen ze niet besluiten of ze veilig zijn. Een paard dat schrikkerig is, vraagt volgens hem constant ‘ben ik veilig’? De ruiter moet er alles aan doen om die vraag met ‘ja’ te beantwoorden. Hoe je dat doet, is vooral een kwestie van duidelijkheid zonder dwang. Weet jij zeker dat je paard jouw bedoeling altijd snapt? Kun je zijn hals laten zakken en zorgen dat hij kauwt of proest? En houd je dat vol tot hij je echt vertrouwt, dus zo lang als het nodig is, wat misschien wel een jaar kan duren? Wat ik om me heen zie is dat mensen vol goede moed beginnen en dan na één sessie al vinden dat het maar klaar moet zijn want ‘er is immers niks te zien’. Ja, voor jóú. Je paard denkt daar anders over. Dat probeert hij je immers op zijn non-verbale manier duidelijk te maken.

Ik vind het echt een heel goed boek, dat tot nadenken stemt. Het zou niet moeten leiden tot meer getrut met paarden. Duidelijkheid is ook juist erg belangrijk. Maar dat mag nooit worden verward met hardheid en ‘hij moet het maar doen’. Doet ie het niet, ga dan bij jezelf te rade waaróm niet. Als je daar niet uitkomt, lees dan dit boek even. Of dat van mij natuurlijk…