Zondag heb ik afscheid genomen van Kris. Ik had niet verwacht dat het me zo zou aangrijpen. Dertig jaar was hij. Hij en zijn baasje waren 23 jaar een vaste waarde op de woensdagochtend. Het einde van een tijdperk.
Zijn toegewijde baas stond voor de lastige beslissing. Zijn gebit liet hem in de steek. Niet verwonderlijk, na ruim 30 jaar. Ruwvoer eten lukte bijna niet meer. Ze deed er lange tijd al alles aan met papjes en speciale hapjes. Altijd weer spannend, omdat hij ook snel last had van zijn buik. Hij at steeds slechter. Het is beter om de beslissing te nemen voordat een paard helemaal vermagerd wegteert. Beter, maar zeker niet gemakkelijk.
Hij had een gebruiksaanwijzing
Deze bruine ruin van Glendale was een bijzonder portret. Een dominant heerschap, waarvan ik een sterke verdenking had dat er bij de castratie een flink stuk zaadstreng was blijven zitten, want hij kon zich als een dekhengst gedragen. Hij had een duidelijke voorkeur voor de buitenbak, van waar hij in voorjaar en zomer de omringende merries goed in de gaten kon houden. Het duurde even voor ik zijn gebruiksaanwijzing door had. Vanaf dat moment ging iedere les gesmeerd. Kris wilde altijd graag werken, maar wel enigszins op zijn voorwaarden. Het moest altijd uitdagend zijn. Hij had een broertje dood aan herhaling en routine. Hoe moeilijker de oefeningen, hoe leuker hij ze vond. Met buiging had hij nooit problemen. Tot op zijn dertigste sloten we de training altijd af met een paar appuyementen, waar hij smerig goed in was en blij van werd. Het was voor hem gek genoeg een soort beloning. Hij kon ook als geen ander travers lopen.
De blik des doods
Je kon hem absoluut niet dwingen. Tot op hoge leeftijd voelde hij precies de bui van zijn baasje aan. Was die te strak of afgeleid, dan ontdekte hij wel ergens een bakkabouter. Kon zij daarom lachen en het negeren, dan deed hij dat al snel ook. Waarbij je wel moest blijven opletten, want zelfs na een half uur probleemloos passeren kon het spook ineens weer de kop opsteken. Zelfs als bejaarde zag hij kans om dan vliegensvlug te reageren, hoewel het omdraaien er gelukkig wel uitging. Als je door zijn schrikachtigheid strak werd en hem probeerde in de houdgreep erlangs te krijgen, kon je het voor de rest van het uur wel vergeten. Dan was hij zichtbaar boos. Ik heb wel meer paarden die met hun ogen kunnen spreken, maar bij Kris was het bijna hoorbaar. Ook als hij het saai vond worden, kreeg ik de blik des doods. Aan het einde van iedere sessie kreeg hij een paardensnoepje en daar stond hij op. Je liet het wel uit je hoofd om dat te vergeten. Waren we niet snel genoeg, dan kwam hij het zelf even halen.
Hij bleef soepel
Zijn baasje hield niet van wedstrijden, maar trainde hem keurig op Z niveau. Harmonie was daarbij het toverwoord. Was Kris in zijn hum en zij ontspannen, dan waren zijn oefeningen van een betoverende vloeiendheid. Ik ben ervan overtuigd dat de trainingen hem tot op deze hoge leeftijd zo fit hebben gehouden. Samen met de excellente en zorgvuldige verzorging, waarin hij ook zo zijn eigenaardigheden had. Hij kon bijvoorbeeld niet tegen kuil. En -ik denk door zijn hengstenaard- hij kon ook lang niet met alle paarden.
Afgelopen jaar besloot zijn baas dat het rijden genoeg was. De periode daarvoor was het steeds meer bejaardengymnastiek geworden, een soort Tai Chi in slow motion, waarbij hij na een half uur los en warm genoeg was om nog wat oefeningen te doen. Hoewel zijn benen er nog glashard uitzagen, begon hij toch te kwakkelen. Zijn gebit was al langer een punt van zorg. Hoe lang ga je door als een paard niet meer kan kauwen? Hoe moeilijk ook, het was goed zo. Ik heb hem nog een paar suikerklontjes gebracht en zachtjes dankjewel gefluisterd. Want hij heeft mij zoveel geleerd. Het is ook voor mij een afsluiting van een periode. Ik ben blij dat hij als fotomodel in een van mijn boeken staat, ook al bejaard, maar toen nog volop in training.
Een gapend gat in je hart
Vlak daarvoor was ook al het afscheid van een ander paard waar ik een enorm zwak voor had. Ondanks dat hij door alle zorg werd omringd, veroorzaakte aanhoudende hoefkatrolproblemen voor zoveel pijn, dat het voor hem echt een verlossing was. Eveneens een bijzonder heerschap, maar eentje waarmee ik kon lezen en schrijven. Sommige paarden raken een snaar in je hart, ik kan niet uitleggen hoe dat werkt. Ze laten een gapend gat in je hart achter. Zelfs als het niet eens mijn eigen paarden zijn.
Het is hartverscheurend om zulke beslissingen te moeten nemen, maar ook goed dat we paarden lijden kunnen besparen. Ik heb veel respect voor deze baasjes, die alles voor hun dieren over hadden, maar uiteindelijk ook die knoop hebben doorgehakt. Natuurlijk heb ik zelf ook voor deze beslissing gestaan en dat gaat over niet afzienbare tijd weer gebeuren met Socrates. Voorlopig redt hij zich nog prima in de groep. Hij kan zich nog goed uit de voeten maken als de jonge meiden te opdringerig worden en zijn buik is (te) dik en rond. Hij wordt overal grijs en ik zie wat melanomen aan de randjes van zijn oren verschijnen. Die groeien er natuurlijk aan de binnenkant ook. Het is een kwestie van tijd dat dit ergens op gaat drukken of in de weg gaat zitten.
Verdriet gaat langzaam over in dankbaarheid voor de mooie momenten. Dat hoort bij omgaan met dieren en met het omgaan met veranderingen. Maar oh oh, wat vind ik dat moeilijk.