Gedrag dat iets oplevert, wordt herhaald. Echt jongens, we moeten hier bumperstickers van maken. Dit geldt namelijk zo ongeveer voor alle levende wezens met iets meer dan één hersencel (hoewel ik voor sommige erg hardleerse types een uitzondering moet maken, vrees ik). Dat deze basis van alle leertheorieën niet beter wordt toegepast bij paarden, komt doordat er nog wat extra kennis bij komt kijken.
Stel, je wil een volte maken bij A. Je paard vindt dat een minder goed idee. Zijn vriendjes lopen aan het andere eind van de rijbaan. Daar wil hij ook naartoe. Een volte is meer werk dan rechtuit en hij is van nature een kuddedier, dus hij breekt uit over de buitenschouder. De ruiter doet dappere pogingen om hem daarvan te weerhouden. Jullie weten natuurlijk allemaal dat daarbij aan de binnenteugel trekken juist de verkeerde reactie geeft, namelijk hoofd naar binnen en nóg harder weglopen over de buitenschouder. De ruiter doet even een poging met de buitenteugel en z’n buitenbeen, maar het paard dendert daar dwars doorheen. Omdat ze toch al bijna achterin zijn beland, geeft de ruiter het op en laat het paard wegzeilen richting de hoefslag bij A, met het idee om weer via de lange zijde naar C te rijden voor een tweede poging. Waarvan ik nu al kan voorspellen dat het paard precies hetzelfde gaat proberen.
Willen of kunnen
Het gedrag dat dit paard vertoonde, heeft hem iets opgeleverd. Omdat de ruiter zijn verzet staakte, is hij helemaal bevestigd dat het een goede zet was om zo door die schouder te rennen. De ruiter hield immers op met iets potentieel vervelends. Dát gaan we nog een keer doen. Er zijn hier een paar dingen aan de hand. Natuurlijk moet je je altijd afvragen of een paard iets niet wil of niet kan. Snápt hij de hulpen voor sturen wel? Of zit er iets niet lekker in zijn lichaam, waardoor die volte niet prettig voor hem voelt. Dat zijn twee dingen waar je een professional voor nodig hebt.
Belonen is meer dan aaien
Laten we er van uit gaan dat het een ervaren paard is zonder mankementen. Dan komt het dus echt aan op rijkunst. Daarbij hoort dat je leert begrijpen wat een paard als beloning ervaart. En dat kan iets heel anders zijn dan jij denkt. Het betekent vooral ook dat je consequent moet zijn. Ik kan het niet genoeg benadrukken: dat is totaal iets anders dan hardhandig, boos of agressief. Standvastigheid als ruiter gaat erom dat je niet denkt: ik heb twee pogingen gedaan, het lukt niet, laat maar zitten. Maar het betekent ook niet dan je de vraag vervolgens steeds op dezelfde manier blijft stellen. Niet stoppen, maar zoeken naar andere, betere manieren om je boodschap over te brengen. Of, zoals de onvolprezen mevrouw Barrau altijd tegen me zei: als je niet door de voordeur kunt, ga dan door de achterdeur.
Zachter in plaats van harder
Heel vaak zit de oplossing niet in één tovertruc, maar in het uit elkaar rafelen van de oefening. Ga een gang lager. Neem het tempo terug, zodat je meer tijd hebt om na te denken wat er nou precies gebeurt, op welk punt het misgaat en wat jij kunt doen om dat te voorkomen. Doe het stap voor stap. Druk op de teugel op het juiste moment verzachten is een grote beloning voor een paard en ook iets wat hij graag herhaald wil hebben. Doet hij ook maar een millimeter in de richting die jij wil, gééf, zodat hij dat gedrag gaat koppelen aan dat gevoel van beloning. Zoek daar de oplossing, in plaats van hem in de houdgreep te nemen. Ik roep vaak ‘loslaten’, maar dat is net zo’n domme instructeurskreet als ‘voorwaarts’, want ik wil niet dat je de teugel loslaat, maar de druk vermindert zonder de verbinding te verbreken (en bij voorwaarts wil ik meer energie, niet een hoger tempo waarbij het paard langer wordt en daardoor over het drempeltje valt, waardoor hij in je handen gaat hangen). En je kan meteen daarna de druk weer iets opvoeren, je hoeft er niet af te blijven. Herhalen, herhalen.
Vooruitzicht
Zoiets uitwerken kost tijd, dat red je meestal niet in één sessie. Dat geduld is tegenwoordig ver te zoeken, dus wordt de instructeur ingeruild en komt er een slofteugel en een zweep en sporen uit de kerstcadeaus. Speaking of which…er liggen een paar spannende pakjes onder mijn boom. Fijn, iets om naar uit te kijken.
Voor wie mijn verhalen volgt en wild nieuwsgierig is naar de stand van zaken rond DD: so far so good. Hij is enorm opgeknapt van de injecties in zijn rug in combinatie met de dagelijkse dosis metacam. Hij speelt zelfs weer met zijn vriend Harry. Minimaal twee keer per dag doe ik aan de hand buigingsoefeningen met hem, ik rijd een kwartiertje wat voltes in stap en draf en ik wacht met smart op de osteopaat, in de hoop dat zij nog iets kan met die plek in zijn rug waar druk op de zenuw zit.